روش دو ملکه ای کردن کلنی

فیرار سیستم دو ملکه ای کندوها را حدود 5 تا 7 هفته قبل از شروع جریان شهد اصلی طبیعت اجراء کرد و با روش کار خود نتیجه بسیار خولی به دست آورد. نامبرده توضیح می دهد که ملکه ی قدیمی را در بدنه ی اصلی کندو (طبقه پایین) به وسیله ی شبکه ی ملکه محبوس کرده و تقریباً نیمی از شان های حاوی نوزادان که در پوشیده نشده باشند را همراه با 40 درصد از جمیعت بالغین و ذخیره عسل و گرده گل را در این قسمت مستقر می کند. روی شبکه ی ملکه دو طبقه شان های خالی عسل قرار داده و روی آی یک درپوش داخل کندو که سوراخ وسط آن به وسیله ی شبکه ی توری ریز پوشانده شده است قرار داده می شود. سپس بقیه شان های حاوی نوزادان و بالغین، عسل و گرده گل را در بدنه کندو قرار داده و روی سطح فوقانی درپوش داخلی (روی طبقه سوم کندو) قرار داده می شود. در جلوی این بدنه یک سوراخ پرواز کوچک برای تردد زنبورها ایجاد کرده و یک ملکه ی جوان بارور به کلنی در قسمت فوقانی معرفی می کند به تدریج که جمعیت دو قسمت تحتانی و فوقانی رشد می کند و نیاز به فضای بیشتری پیداد می کنند باید به آن ها شان های خالی و یا طبقه اضافه کرد.
پس از مدتی که کلنی فوقانی کاملاً رشد کرد، درپوش داخلی کندو را که در زیر آن قرار داده شده بود برداشته و اجازه داده می شود که جمعیت آن ها با یکدیگر مخلوط و مجموعاً یک کلنی قوی و پایدار را به وجود آورند. بدیهی است به طور معمول پس از ادغام دو کلنی یکی از ملکه ها کشته خواهد شد و معمولاً ملکه ی جوان باقیمانده و ادامه ی حیات خواهد داد. ولی گاهی دو ملکه برای مدتی با یکدیگر همزیستی می کنند.
دونهام دوش فوق را با کمی تغییرات بهبود بخشید. به این ترتیب که به جای استفاده از درپوش داخلی کندو در زیر کلنی فوقانی یک شبکه ی دو لایه سوراخ ریز به کار برد که ضمن جلوگیری از انتقال حرارت از طبقات پایین امکان ادغام بهتر زنبورهای دو کلنی را فراهم آورد. ضمناً منطقه ی پرورش نوزادان کلنی تحتانی از دو طبقه تشکیل شده و روی آن شبکه ی ملکه قرار داده می شود در صورت لزوم طبقات اضافی برای ذخیره عسل روی شبکه ی ملکه برای کلنی زیرین و روی قسمت فوقانی برای کلنی بالایی قرار داده می شود. در این روش نیز مثل روش قبلی پس از رشد  کامل دو کلنی جمعیت آن ها را با یکدیگر ادغام می کنند. در پایان فصل بهار و هم زمان با شروع جریان شهد طبیعی منطقه، کلنی تحتانی حاوی حدود 10 تا 14 قاب نوزاد زنبور و کلنی فوقانی حدود 8 تا 10 قاب نوزاد همراه با جمعیت زیادی از زنبورهای بالغ خواهند داشت که پس از ادغام قادر خواهند بود سریعاً از شهد طبیعت بهره برداری و آن را به صورت عسل ذخیره کنند. بانکر (1975) محقق و زنبور دار مشهور آمریکایی که بیش از 1500 کلنی زنبور عسل را با سیستم دو ملکه ای مدیریت می کند معتقد است که موفقیت در مدیریت دو ملکه ای کندوها تا حدود زیادی بستگی به زمان عملیات و روش کار دارد. گرچه این گونه عملیات بسیار پرزحمت و وقت گیر است ولی نتیجه ی نهایی نیز بسیار رضایت بخش خواهد بود. روش این محقق در مدیریت کلنی ها دو ملکه ای اساساً همان روش های قبلی با تغییرات و اصلاحیه های دیگر است که خلاصه ی آن به شرح زیر می باشد:
عملیات آماده سازی کلنی ها پس از زمستان و با شروع بهار آغاز می گردد. ابتدا تمامی کلنی ها از نظر وجود یا  عدم وجود ملکه، میزان غذای ذخیره، بیماری و سایر نکات ضروری در اول فصل بررسی می شوند. تمام کلنی هایی را که زمستان با غذای کمکی گذرانده اند (مخلوط عسل و 10 تا 20 درصد گرده گل) تقویت می شوند. کلنی های مرده و ضعیف برچیده و به کلنی های بی ملکه، یک ملکه جوان معرفی می گردد و داروی ضروری نیز به کلنی ها داده می شود. حدود یک الی یک و نیم ماه پس از عملیات فوق الذکر اکثر کلنی ها حداقل دارای 6 تا 7 قاب نوزاد بوده و به خولی قادرند شان های دو طبقه را بپوشانند، حدود 4 تا 6 هفته قبل از شروع اولین شهد طبیعی منطقه، اقدام به دو ملکه ای کردن کلنی ها می گردد. برای این کار ملکه ی قدیمی همراه با نصف قاب های نوزادان و ذخیره عسل و گرده و زنبورهای بالغ در دو طبقه ی پایین قرار داده شده و روی آن یک طبقه شان های خالی برای ذخیره عسل گذاشته و روی این طبقه یک شبکه ی دو لایه توری قرار داده می شود. در قسمت فوقانی این کندوی سه طبقه روی شبکه ی توری یک بدنه ی کندو قرار داده و در داخل آن 2 تا 3 قاب نوزادان و زنبورهای روی آن ها همراه با بقیه قاب های عسل را گذاشته و سوراخ پرواز روی شبکه ی دو لایه ایجاد کرده، سپس ملکه ی جوانی به آن معرفی می گردد. با توجه به این که مقداری از زنبورهای کلنی فوقانی به کندوی اصلی خود باز خواهند گشت لازم است پس از یک یا دو روز بعد در صورتی که جمعیت آن قسمت تقلیل یافته است مقداری زنبور از کلنی های قوی برداشته و به آن اضافه کرد. به تدریج که جمیعت هر دو کلنی افزایش می یابد و نیاز به فضای بیشتری می باشد باید طبقه ای جدید به هر یک از آن ها اضافه کرد. ضمناً در تمام این مدت در صورتی که لازم باشد باید به هر دو کلنی شربت داده شود.
هنگامی که شهد اصلی شروع گردید و مقداری از طبقات از شهد و عسل پر شد باید عملیات متحد کردن یا ادغام کردن کلنی های فوقانی و تحتانی انجام شود.
برای ادغام کردن از صفحات روزنامه استفاده می شود. برای این کار باید صفحات روزنامه را که در آن ها چند شکاف طولی ایجاد شده است زیر و روی طبقه ی دوم کلنی تحتانی قرار داد، ضمناً شبکه ی توری دو لایه را از بین دو کلنی خارج کرد. بعد از چند روز دو کلنی با هم یکی شده و معمولاً ملکه ی جوان تر ملکه ی قدیمی را کشته و به تخم گذاری و زندگی ادامه می دهد. البته همان طور که قبلاً گفته شد گاهی مشاهده می شود که هر دو ملکه برای مدتی با یکدیگر همزیستی می کنند ولی در نهایت یکی از آن ها باقی خواهد ماند.
مولر در گزارش خود در سال 1976 ایجاد سیستم دو ملکه ی کلنی زنبور عسل را تشویق و ترویج کرده و تاکید دارد که برای راه اندازی چنین کلنی هایی باید دو ماه زودتر از جاری شدن شهد طبیعت کار را آغاز کرد. نامبرده مراحل انجام کار را به شرح ذیل بیان می دارد:
اساساً برای استفاده بهتر و موفقیت بیشتر باید از کلنی های قوی و پرجمعیت استفاده کرد و در صورت لزوم به وسیله ی شربت شکر و کیک های کمکی گرده گل آن ها را تقویت کرد. حدوداً دو ماه قبل از شروع جاری شدن شهد طبیعت جمعیت کلنی مورد نظر را به وسیله ی یک درپوش داخلی و یا یک صفحه ی تخته ای به ابعاد سطح فوقانی کندو به دو قسمت تقسیم کرده و روی درپوش داخلی و یا صفحه ی تقسیم کننده یک بدنه قرار می دهیم. سپس ملکه قدیمی، اکثریت نوزادان جوان و حدود نصف زنبورداران بالغ را در طبقه ی تحتانی قرار داده و ملکه ی جدید و جوان همراه با بیشتر شفیره ها و نوزادان داخل سلول های درپوشیده و باقیمانده زنبورهای بالغ را در طبقه ی فوقانی مستقر می کنیم. ضمناً برای تردد زنبورهای کندوی فوقانی باید یک سوراخ پرواز در روی زهواره جلویی درپوش داخلی ایجاد کرد. حدود دو هفته بعد از معرفی ملکه ی جوان به کندوی فوقانی باید درپوش داخلی را برداشته و به جای آن یک شبکه ی ملکه قرار داد. پس از تشکیل این دو کلنی در روی یکدیگر، هر زمان لازم بود یک طبقه حاوی شان های خالی روی هر کدام از آن ها قرار داده می شود که ملکه ها بتوانند در آن ها تخم گذاری کنند و جمعیت کلنی خود را افزایش دهند. ضمناً برای ذخیره سازی عسل نیز هر زمان لازم باشد می توان طبقه ای حاوی شان های خالی روی هر یک از کندوهای تحتانی و فوقانی قرار داد. حدود چهار هفته قبل از شروع جریان شهد طبیعت باید شبکه ی ملکه را از بین دو کندو خارج و جمعیت دو کندو را ادغام کرد. در این حالت غالباً ملکه ی جوان ملکه ی قدیمی و مسن را کشته و خود در آن کندو ادامه ی حیات می دهد و آن کلنی پرجمعیت از آن پس فقط دارای یک ملکه ی جوان خواهد بود و اکثریت زنبورهای آن چرا کننده بوده و شهد زیادی را به کندوی خود خواهند آورد.